Ciekawostki o świecach, których nie znasz
Spis treści
Parafrazując słynne słowa Benedykta Chmielowskiego zamieszczone w głośnych „Nowych Atenach”, świeca, jaka jest, każdy widzi. Ale już na pewno nie każdy zna różne ciekawostki na temat świec. Niektóre z nich są naprawdę zaskakujące! Najbardziej nietypowe ciekawostki związane ze świecami postanowiliśmy zebrać dla Ciebie w niniejszym artykule. Pozostaje nam tylko zacytowanie słów starej ćmy z „Rozmów ptaków” Attara z Niszapuru, któremu to poecie poświęcimy zresztą jeszcze trochę miejsca w dalszej części naszego tekstu: „Może i świecę widziałaś, lecz nie wiesz o niej nic” i zaproszenie Cię do czytania. Przyjemnej lektury!
Ciekawostki na temat świec – świeca, czyli światłość w Biblii szaroszpatackiej
Słowo „świeca” kiedyś miało o wiele szersze znaczenie. Było synonimem wyrazu „światłość”, czyli ciała świecącego, tego co świeci. W takim właśnie kontekście występuje w najstarszym polskim tłumaczeniu Starego Testamentu, powstałym na prośbę królowej Zofii Holszańskiej, żony Władysława Jagiełły, a ukończonym w latach 1453-1455. W Biblii królowej Zofii, znanej także pod nazwą Biblii szaroszpatackiej, można przeczytać: „I uczynił Bog dwie świecy wielicy: światło więcsze, aby dniu świeciło, a światło mniejsze, aby nocy świeciło”. We współczesnym nam tłumaczeniu, czyli w Biblii Tysiąclecia, fragment ten brzmi już tak: „Bóg uczynił dwa duże ciała jaśniejące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą”. Więcej na temat etymologii słowa świeca, a także różnic między świecami a świeczkami, znajdziesz w naszym artykule pt. „Świeca czy świeczka – na czym polega różnica?”.
Ciekawostki o świecach – kiedy gra była warta świeczki, a kiedy nie?
W naszym języku istnieje przynajmniej kilka związków frazeologicznych z wyrazem „świeca” lub jego zdrobnieniem – „świeczka”. I choć wiemy, w jakim kontekście używać danego wyrażenia, nie zawsze znamy pochodzenie tego powiedzenia. Tak jest choćby z frazeologizmem „gra niewarta świeczki”, oznaczającym sprawę niewartą starań, nieopłacalną. Można również spotkać się z frazeologizmem będącym jego przeciwieństwem, czyli powiedzeniem „gra warta świeczki”. Wyrażenia te mają swoje źródło w grze w karty na pieniądze przy zapalonych świecach, które – jak wiadomo – niegdyś były bardzo drogim źródłem światła. I tak jeśli suma postawionych pieniędzy była mniejsza od kosztu świecy, to nie opłacało się grać, jeśli zaś większa – wręcz przeciwnie.
Ciekawostki związane ze świecami – świece jako odmierzacze czasu i budziki
Alfred Wielki, jeden z najwybitniejszych władców wczesnej historii Anglii, panujący w latach 871-899, za pomocą znaczonych świec był w stanie podzielić każdy swój dzień na równe części tak, by każdą z nich przeznaczyć na inne aktywności. Świece miały dookoła zaznaczone linie i wypalając się pokazywały upływający czas przeznaczony kolejno na naukę, modlitwę, obowiązki królewskie oraz wypoczynek.
Świece pełniły niegdyś również rolę dzisiejszych budzików. Do zrobienia takiego osobliwego, oczywiście jedynie z perspektywy naszych czasów, budzika poza świecą potrzebny był gwóźdź lub inny kawałek metalu oraz miedziany talerzyk. W świecę wbijano gwóźdź, po czym stawiano ją na talerzyku i zapalano, wiedząc oczywiście wcześniej w przybliżeniu, jak długo wypalała się danej wielkości świeca do miejsca z wetkniętym metalem. Kiedy wosk wokół gwoździa stopił się, ten z brzdękiem upadał na talerz, sygnalizując tym samym upływający czas.
Ciekawostki na temat świec – co wspólnego ma świeca z „Krzykiem” Muncha?
„Krzyk” Edwarda Muncha to bez wątpienia jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów na świecie, arcydzieło ekspresjonizmu będące metaforą samotności, lęku i wszechogarniającego bólu istnienia. Inspiracją do jego powstania był najprawdopodobniej wybuch wulkanu Krakatau, po którym ziemię przykryły popioły, a przez długie miesiące wieczorne niebo było niepokojąco czerwone. Malarz namalował kilka wersji „Krzyku”. Na jednej z nich nad ramieniem krzyczącej postaci dostrzec można białą plamę, którą różnie interpretowano. Naukowcy z uniwersytetu w Antwerpii odkryli, że jest to ślad po wosku, który – jak się można domyślić – skapnął zapewne ze świecy znajdującej się w pracowni Muncha. Jak zatem z tego wynika, świeca pozostawiła, i to dosłownie, swój ślad w tym słynnym dziele.
Ciekawostki o świecach – świeczki urodzinowe i Artemida
W dzisiejszych czasach trudno wyobrazić sobie świętowanie urodzin bez zdmuchiwania świeczek z tortu. Co ciekawe, korzeni tej tradycji dopatrzyć się można w Starożytnej Grecji, a dokładnie w rytuale ku czci Artemidy, bogini łowów, lasów, zwierząt, gór, roślinności i księżyca. Na jej cześć starożytni Grecy piekli okrągłe placki, na których umieszczali kręgi ze świec. Taki świetlisty krąg symbolizował kojarzony z Artemidą księżyc, a płomień pochodzący ze świec – był znakiem modlitwy unoszącej się do bogów. Dziś zamiast modłów do mitologicznego bóstwa jubilat wypowiada w myślach życzenie, które ma się spełnić po zdmuchnięciu świeczek.
Ciekawostki związane ze świecami – świeca w mistycznej perskiej alegorii
Na koniec wracamy do wspomnianego we wstępie perskiego poety i hagiografa Attara z Niszapuru. Żyjący na przełomie XII i XIII wieku Attar Fariduddin Muhammad ibn Ibrahim, bo tak brzmią jego pełne imiona, poświecił świecy fragment swojego najsłynniejszego dzieła, mistycznej alegorii pt. „Mantigh ot-tajr” (co można przetłumaczyć jako „Rozmowy ptaków”). Mowa tu dokładnie o zawartym w nim poemacie „Ćmy i świeca”. Utwór opowiada o ćmach, które chciały dowiedzieć się prawdy o płomieniu świecy. Za namową starej ćmy, zaczęły latać do komnaty, której wnętrze rozświetlała świeca, żeby odkryć jej tajemnicę. W końcu jedna z ciem poznała sekret świecy, ale nie mogła go przekazać innym.
My za to chętnie przekazaliśmy Ci znalezione przez nas ciekawostki związane ze świecami. I jesteśmy pewni, że dzięki naszemu artykułowi będziesz sypać takimi ciekawostkami jak z rękawa, wzbudzając podziw u Twoich słuchaczy. A która z nich najbardziej Ciebie zaskoczyła? O budziku, „Krzyku”, Artemidzie czy jeszcze inna? Masz już swoją ulubioną ciekawostkę o świecach, którą podzielisz się z kimś w najbliższym czasie?
