Świeca czy świeczka – na czym polega różnica?
Spis treści
Przysłuchując się codziennym rozmowom lub czytając różnego rodzaju wpisy w Internecie można zauważyć, że określenia świeca i świeczka używane są zamiennie. Całkiem prawdopodobne, że to drugie sformułowanie pojawia się nawet częściej. W okno wyszukiwarki internauci nierzadko wpisują np. takie słowa jak: świeczki zapachowe w szkle, zestawy świeczek zapachowych, świeczka zapachowa z drewnianym knotem itp. Pojawiają się one niekiedy także w opisach produktów czy kategorii, a dzieje się tak ze względu na chęć prostoty przekazu ze strony sklepu.
Język nieformalny ma jednak to do siebie, że rządzi się swoimi prawami, którym – jak łatwo się domyślić – nie zawsze po drodze z profesjonalnym nazewnictwem czy ze słownikowymi definicjami. Na czym polega różnica między świecami a świeczkami? Postaramy się zgłębić ten temat zestawiając mowę potoczną z branżową i zaglądając do słowników, a nawet do… Biblii. Parafrazując słynny szekspirowski cytat z Hamleta: świeca czy świeczka – oto jest pytanie!
Etymologia słowa świeca | świeczki zapachowe do domu
Słowo świeca wywodzi się z prasłowiańskiej formy světja, która z kolei utworzona została od czasownika světiti. Wspomnianą wyżej formę světja z czasem przekształcono w svěca, będącą początkowo synonimem wyrazu światłość w znaczeniu tego co świeci, ciała świecącego. W takim właśnie kontekście natrafiamy na nią w najstarszym polskim tłumaczeniu Starego Testamentu, powstałym na zlecenie żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej, ukończonym w latach 1453-1455.
W Biblii królowej Zofii można przeczytać takie słowa: I uczynił Bog dwie świecy wielicy: światło więcsze, aby dniu świeciło, a światło mniejsze, aby nocy świeciło. Ten krótki fragment z Księgi Rodzaju z opisu stworzenia świata w znanej nam obecnie wersji, pochodzącej z Biblii Tysiąclecia brzmi tak: Bóg uczynił dwa duże ciała jaśniejące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą. Zatem świeca to ciało jaśniejące. A jako że znane nam po dziś dzień świece były właśnie tym, co świeci, jak nadmieniliśmy wcześniej, tak też zaczęto je nazywać, by w końcu określenie to przypisać już tylko im.
Świeca a świeczka wg słownika | świeczka zapachowa
Po opisaniu pokrótce etymologii wyrazu świeca, sięgnijmy teraz do słownika języka polskiego, aby poznać aktualną definicję tego słowa. Postanowiliśmy posłużyć się tu Wielkim słownikiem języka polskiego PAN (w skrócie: WSJP PAN) oraz Słownikiem języka polskiego PWN (w skrócie: SJP PWN). Co zatem mówią te publikacje o świecy, a co o świeczce? Oddajmy najpierw głos WSJP PAN, który świecę definiuje jako uformowany w kształt walca kawałek wosku lub innej masy topiącej się stopniowo pod wpływem ciepła, z knotem wystającym na zewnątrz, służący jako oświetlenie. W tym samym słowniku możemy znaleźć też następujący komentarz odnośnie słowa świeczka: świeca – źródło światła – małych rozmiarów.
SJP PWN podaje bardziej lakoniczną definicję interesującego nas wyrażenia, mianowicie: kawałek parafiny, stearyny lub wosku z zatopionym w środku knotem, używany jako źródło światła. Jeśli zaś chodzi o wyraz świeczka, widnieje on w nim po prostu jako zdrobnienie od słowa świeca. I tak naprawdę nim właśnie jest. Co za tym idzie: świeca i świeczka nie są wyrażeniami równorzędnymi. Świeczka zawsze będzie zdrobnieniem od słowa świeca, którym określać można – tak jak napisano w cytowanym wcześniej WSJP PAN – świecę małych rozmiarów (np. taką traktowaną jako drobny upominek). Jednak nawet niewielka świeczka zapachowa na prezent nadal formalnie będzie świecą.
Mowa potoczna a branżowa | świeczka zapachowa w szkle
Podsumowując, świeczka to zdrobnienie od słowa świeca. I jak to ze zdrobnieniami bywa, szczególnie w mowie potocznej używane jest wyjątkowo często i nie zawsze adekwatnie do sytuacji. Samo zdrobnienie, rzecz jasna, pełni bardzo ważną rolę. Chodzi tu o wskazanie, że rzecz, o której mówimy, jest mniejsza od tej, która została określona w wyrazie podstawowym. Z tego też względu na torcie zapalamy świeczki, a nie świece. Niewielkie świeczki zapachowe również są tak właśnie nazywane. Zdrobnienia słowa świeca występują też w takich powiedzeniach jak np. gra warta świeczki (lub gra niewarta świeczki); Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek czy też świeczki stanęły komuś w oczach.
W języku codziennym częstokroć świece - niezależnie od wielkości – zwane są zdrobniale świeczkami. Producenci świec stosują natomiast ujednolicone i w pełni profesjonalne nazewnictwo oparte na słownikowych definicjach, które zostały przez nas przytoczone wcześniej. Stąd też w języku branżowym mianem świecy określa się zarówno dużą świecę stołową, jak i mniejszą świeczkę zapachową. Pomimo tego, idąc naprzeciw oczekiwaniom użytkowników Internetu, czasem – w pełni świadomie i w celu lepszej komunikacji – sięga się po wykorzystywane przez internautów zdrobnienia.
